بررسی اهمیت آموزش با هم آیی های واژگانی در آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان

الف. موضوع و طرح مسئله (اهمیت موضوع و هدف): در این پایان نامه به بررسی اهمیت آموزش باهم آیی های واژگانی در آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان پرداخته شده است. در آموزش زبان دوم، تنها یادگیری واژه ها و دستور زبان کافی نیست. در بیشتر مواقع زبان آموزان حتی با فراگرفتن کامل واژه ها و دستور زبان نمی توانند به زبان دوم به صورت کامل و حتی نزدیک به گویشوران بومی صحبت کنند. به همین دلیل، مدرسان زبان همواره درپی یافتن روشهایی بوده اند که زبان آموزان را برای رسیدن به این هدف یاری دهند. در دهه های اخیر که آموزش واژه ها در زبان انگلیسی مورد توجه قرارگرفته، آموزش باهم آیی ها نیز مورد توجه ویژه ای واقع شده است. باهم آیی ها واژه های چندگانه-ای می باشند که زبان آموزان نمی توانند آنها را در جریان عادی آموزش فراگیرند و یادگیری این ترکیبات نیاز به آموزش ویژه و جداگانه دارد. در هر زبانی، تعدادی از واژه ها میل ترکیبی بیشتری بایکدیگر دارند و کودکان به هنگام یادگیری زبان مادری و زبان آموزان هنگام یادگیری زبان دوم/خارجی، باید این گونه ترکیبات را فرابگیرند تا در به-کارگیری زبان تواناتر شوند. باهم آیی ها، عبارتهای ویژه ای هستند که کاربردهای آنها را نمی توان با توسل به تعمیم قاعده های کلی بیان نمود. در زبان فارسی، فرهنگ واژگانی که این عبارتها را معرفی کند وجودندارد. اگرچه کلیه ی اطلاعات درباره ی تکواژها در دستور زبان گنجانده شده است، اما برای این موارد ویژه در دستور زبان قاعده ای وجودندارد. به طورکلی، باهم آیی واژگانی عبارت است از همنشینی دو یا چند کلمه باهم، به طوری که استفاده از آنها برای گویشوران بومی مانند اجزای دیگر زبان، عادی می نماید. در همه ی زبانها، ترکیبات باهم آیند وجوددارند و زبان-آموزان می توانند با یادگیری این تعداد محدود عبارات، بر روانی گفتار خود در زبان دوم بیفزایند و طبیعی ترین و معمول ترین همنشینی ها را انتخاب کنند. بنابراین، تدریس این مقوله در کتب آموزش زبان دوم می تواند راهگشای بسیاری از مشکلات موجود در این حوزه باشد. مهمترین هدف پژوهش حاضر، بررسی اهمیت آموزش باهم آیی های واژگانی در آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان می باشد. در این پژوهش، سعی برآن است که تأثیر مثبت آموزش را در یادگیری و استفاده ی درست باهم آیی ها توسط زبان آموزان نشان دهیم. در راستای رسیدن به این هدف، از دو روش صریح و غیرصریح در آموزش باهم آیی ها استفاده شده است. از اهداف دیگر این پژوهش، می توان به بررسی میزان تأثیر دو روش صریح و غیرصریح در آموزش باهم آیی ها و نیز میزان تأثیر نوع باهم آیی ها (قوی یا ضعیف بودن آنها) در یادگیری آنها توسط زبان آموزان، اشاره کرد. ب. مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع و چارچوب نظری و پرسشها و فرضیه ها: مبانی نظری این این پایان نامه شامل دو عنوان اصلی اصول آموزش زبان و آموزش باهم آیی های واژگانی به دو روش آموزش صریح و غیرصریح است. در این پایان نامه سه پرسش مطرح شده است: 1. آموزش با هم آیی های واژگانی چه تأثیری در یادگیری این واحدهای زبانی توسط زبان آموزان غیرفارسی زبان دو گروه آزمودنی دارد؟ 2. در آموزش باهم آیی های واژگانی، روش صریح موثرتر است یا غیرصریح؟ 3. در روش آموزشی صریح، زبان آموزان باهم آیی های قوی را بهتر یادمی گیرند یا باهم آیی های ضعیف را؟ و متعاقب آن سه فرضیه مطرح می شود: 1. آموزش باهم آیی های واژگانی، در یادگیری آنها توسط زبان آموزان تأثیرگذار است. 2. در آموزش باهم آیی های واژگانی، استفاده از روش صریح، موثرتر از روش غیرصریح است. 3. در روش آموزشی صریح، زبان آموزان باهم آیی های قوی را نسبت به باهم آیی های ضعیف بهتر یادمی گیرند. پ. روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم، روش تحقیق، جامعه ی مورد تحقیق، نمونه گیری و روشهای نمونه گیری، ابزار اندازه گیری، نحوه ی اجرای آن، شیوه ی گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها: به نظر اسپیر (1975) واژه کوچکترین واحد دستور زبان است که می توان آن را به عنوان یک پاره گفتار کامل به کار برد. واژه در گفتار عبارت است از هر واحد زبان شناختی که گویشور زبان بتواند آن را به تنهایی به کاربرد. واژه در نوشتار نیز به هر واحدی اطلاق می شود که بتوان آن را با یک فاصله از واحد دیگر جدا کرد. این موضوع که گویشور زبان گرایش دارد واژه ای را همراه واژه ای دیگر بکار ببرد، اساساً زیر عنوان باهم آیی مطرح می شود. باهم آیی ها یکی از الگوهای معمول و رایج در زبان هستند. کروز (1986) باهم آیی را توالی واژه هایی می داند که طبق عادت باهم به کارمی روند. جامعه آماری، دو گروه 15 نفری از فارسی آموزان سطح پیشرفته (2) می باشند. لازم به ذکر است که این سطح در موسسه ی دهخدا بالاترین سطح است و زبان آموزانی که در این مقطع هستند، مهارتهای گفتاری، نوشتاری و خوانداری را درحد قابل قبولی کسب-کرده اند. این دو گروه از زبان آموزان به طور اتفاقی انتخاب شده اند و ملیتهای مختلفی دارند و سن آنها بین 20 تا 30 سال می باشد. روش نمونه گیری در این پژوهش ازطریق انجام پیش آزمون و پس آزمون و نمره گذاری می باشد. داده های پژوهش ازطریق انجام پیش آزمون و پس آزمون به دست می آیند. ابتدا از زبان آموزان، پیش آزمون گرفته می شود تا سطح دانش آنها نسبت به باهم آیی ها ی موردنظر ارزیابی شود. پیش آزمون شامل 20 سوال چهارگزینه ای است که هر سوال یک نمره دارد. سپس به گروه یک، باهم آیی ها به روش صریح و به گروه دو، به روش غیرصریح آموزش داده می شود. پس از آموزش، برای مشخص شدن میزان تأثیر دو روش در آموزش باهم آیی ها، پس آزمون گرفته می شود. پس آزمون نیز مانند پیش آزمون، شامل 20 سوال چهارگزینه ای می باشد. در پایان، داده های به دست آمده از دو آزمون مورد تجزیه و تحلیل قرارمی گیرد تا صحت و سقم فرضیات تحقیق مشخص شود. ت. یافته های تحقیق: نگاهی دقیق به نتایج تحلیل داده ها و نیز بررسی صحت و سقم فرضیه های این پژوهش، یافته-های زیر را قابل طرح می سازد: 1. به طورکلی، آموزش باهم آیی ها به هر روشی که صورت گیرد، اعم از صریح یا غیرصریح، به طور معناداری در یادگیری این واحدهای زبانی توسط زبان آموزان، موثر خواهد بود. 2. یافته ها نشان می دهند که در یادگیری باهم آیی ها، آموزش به روش صریح، به طور معناداری موثرتر از آموزش به روش غیرصریح بوده و نمرات زبان آموزانی که به این روش آموزش دیده اند نسبت به گروه دیگر پیشرفت بیشتری داشته است. ث. نتیجه گیری و پیشنهادات: نتایج پژوهش نشان می دهد که دو فرضیه اول این پژوهش با توجه به تحلیل داده ها اثبات شده است اما فرضیه ی سوم این پژوهش رد شده است و نتیجه ی تحلیل ها نشان می دهد که نوع باهم آیی ها (ضعیف و قوی) تأثیری در میزان یادگیری آنها ندارد. پیشنهادها برای پژوهش های آتی عبارتند از: 1. پژوهش حاضر به بررسی آموزش باهم آیی های واژگانی پرداخته است، اما پژوهشی برای باهم آیی های دستوری نیز انجام گیرد. 2. در این پژوهش، تنها تأثیر دو روش صریح و غیرصریح در آموزش باهم آیی ها مورد بررسی قرارگرفته اند، اما پیشنهاد می شود که روشهای دیگر آموزش واژه نیز در آموزش باهم آیی ها مورد بررسی قرارگیرند. 3.باهم آیی های زبان فارسی در پیکره ی نوشتاری زبان آموزان مورد تحلیل قرارگیرند.